Ungdom som har vore tydeleg rusa på alkohol

Indikatoren viser delen ungdomsskuleelevar (8.–10. trinn) som i Ungdata-undersøkinga svarar «1 gong», «2–5 gonger», «6–10 gonger» eller «11 gonger eller meir» på spørsmålet om dei det siste året (dei siste 12 månadene) har «drukke så mykje at dei har kjent seg tydeleg rusa». Utrekningane er baserte på andelen av elevar som har svart på spørsmålet, og tala er standardiserte for kjønn og klassetrinn. I 2015 vart det i tillegg gjort standardisering for årstid (vår eller haust) då undersøkinga vart gjennomført.

Indikatoren har to tilgjengelege måltal:

Andel (prosent, standardisert):Prosentdelen av respondentane som har svart på spørsmålet om alkohol, justert for kjønn og klassetrinn.

Forholdstal (Noreg = 100): Forholdet mellom kommunen si andel og andelen på landsnivå for eit gitt år (standardiserte tal). Til dømes vil eit forholdstal på 130 tyde at kommunen ligg 30 % over landssnittet, medan eit forholdstal på 87 tyder at kommunen ligg 13 % under.

Alkoholbruk aukar risikoen for alvorlege helseplager, inkludert kreft, hjarte- og karsjukdommar og leversjukdom. Konsekvensane er knytt til både mengd og varigheit. Alkohol, meir enn narkotika, bidreg til omfattande helsemessige og sosiale problem. Det finns inga tydeleg grense mellom bruk og skadeleg bruk, men risikoen er særleg stor ved høgt og/eller hyppig inntak. Alkoholmisbruk er ofte assosiert med psykiske lidingar og svekka somatisk helse, og det gir auka fare for tidleg død(Alkohol og andre rusmiddel - FHI).

Ved tolking av resultata må det vurderast om skulane som har delteke i undersøkinga er representative for kommunen som heilskap. Respondentar utan oppgitt kjønn eller klassetrinn er ekskluderte frå analysane. Frå og med 2016 er også data frå haustgjennomføringar utelete. Som hovudregel vert treårige gjennomsnittstal nytta for både land og fylke, men det vart gjort unntak for åra 2021, 2022 og 2023 grunna pandemien. For 2021 og 2022 er referanseverdiane baserte på enkelttal frå det aktuelle året, på grunn av påverknaden pandemien hadde på livssituasjonen til ungdom. For 2023 er gjennomsnittet av data frå 2022 og 2023 nytta. Merk at det berre er Oslo og Møre og Romsdal som gjennomførte undersøkinga i 2023.

Dataavgrensingar og personvernomsyn - forhold som kan føre til at data ikkje vert publiserte:

Statistikkar baserte på færre enn fire tilfelle vert ikkje publiserte av omsyn til personvernet.

Når befolkningsgrunnlaget i eit segment er mindre enn ti personar, vert tala utelatne.

Når det manglar informasjon om kjønn, klassetrinn eller tidspunkt for undersøkinga, er det ikkje mogleg å standardisere dataa, og resultata vert difor ikkje publiserte.

Kommunar som har vore gjennom kommunesamanslåingar eller -delingar kan mangle data for periodar før eller etter endringane.

Datainnsamlinga i 2020 vart delvis stoppa grunna nedstigningarunder pandemien, noko som førte til at fleire kommunar ikkje fekk gjennomført undersøkinga som planlagt.

Ungdata-undersøkinga blir ikkje gjennomført kvart år og på same tid i alle kommunar, noko som også påverkar gjengelegheita av data og tolkingane av resultat.

Kjelde institusjon: Helsedirektoratet (Folkehelsestatistikk og profiler - Helsedirektoratet)